تخریب پل ارتباطی!

به گزارش پایگاه خبری «پایش بازار»، دهم اسفند ماه بود مدیر ارشد در جلسه‌ای با مدیران روابط عمومی سوالی مطرح کرد و پرسید: «روابط عمومی چه تعریفی دارد؟» شرکت کنندگان که گویی غافلگیر شده بودند یکدیگر را نگاه کردند، چه تعریفی از روابط عمومی را بگویند که به گوش مدیر ارشد آشنا باشد! تک و توک تعریف‌های ارائه شد؛ مدیر ارشد با حک و اصلاح این تعاریف، گفت: «اگر تعریف علمی را نمی‌دانید بهترین راه مراجعه به ویکی‌پدیا است! کافیست بنویسد روابط عمومی؛ تا تعریف آن را بیابید!» شرکت کنندگان هاج و واج مانده بودند، ویکی‌پدیا دانشنامه عمومی است اما استناد به آن برای دستیابی به راهکارهای پیچیده چندان موثق نیست! هر چه بود مدیر ارشد تعریف روابط عمومی را از ویکی‌پدیا خواند: «روابط عمومی، به مثابهِ پُلی است میان یک سازمان و مخاطبان آن» و در باب چند و چون و اهمیت آن در سازمان نکاتی ارائه نمودند! برخی از گفتار مدیر ارشد یادداشت بر می‌داشتند و برخی با تکان دادن سر آن گفتار را تایید می‌نمودند. چرخ زمان گذشت؛ به دهم اردیبهشت ماه رسید؛ صدور ابلاغی در سازمان همه را شوکه کرد! مدیر ارشد ساختار روابط عمومی و ارتباطات را به کلی حذف کرده بود! خدا می‌داند که در فاصله این دو ماه چه گذشت که یکباره تصمیم به تخریب پلی آن هم پس از نیم قرن سابقه گرفتند! البته تا حدودی می‌توان چرایی این امر را در ذیل واژه «ناکارآمدی» درک کرد. • سال‌ها میلیون‌ها تومان صرف شد تا اندکی نام و نشان سازمان ارتقاء یابد؛ اما نشد که نشد! • سال‌ها لشکری چند صد نفر به استخدام درآمدند تا کاری کنند کارستان؛ اما نشد که نشد! • سال‌ها رفت و آمد و همایش و سمینار و… تا شاید بیاموزند؛ الگو بردارند و به کارگیرند؛ اما نشد که نشد! وقتی ساختاری نتواند از عهده کار ویژه خود برآید؛ حفظ و نگهداری آن چه ضرورتی دارد؟ مگر این ضرب‌المثل قدیمی که: «هرجا جلوی ضرر را بگیری به نفع است» را نشنیده‌ایم؟ «ناکارآمدی» در سازمان آفتی است که می‌تواند در برابر هر دفاعی سدی از مشروعیت ایجاد کند! ممکن است بپرسیم ریشه «ناکارآمدی» در کجاست؟ برای یافتن پاسخ یکی از ریشه‌های این آفت؛ باید به سراغ فردوسی برویم؛ در شاهنامه حکایتی نابی در این مورد وجود دارد: خسرو پرویز که از بهرام چوبین کینه‌ای به دل داشت فرمان داد تا شهر ری (زادگاه بهرام) که یکی از آبادترین شهر‌های آن زمان بود؛ زیر پای فیلان کوبیده شود. اطرافیان به شاهنشاه یادآوری می‌کنند که ری شهر بزرگی است و با خاک یکسان کردن آن کار درستی نیست و نام شما را در تاریخ بد خواهد نمود. بنابراین بهترین کار این است که فرد ناشایستی و فرومایه را بر ری بگمارد تا دمار از روزگار مردم در آورد! خسرو پرویز چنین کرد و فرومایه‌ای را به جکومت ری گسیل کرد؛ این فرد با تصمیم‌های نابجای خود چنان کاری می‌کند که تنها ظرف دو سال از شهر آباد ری ویرانه‌ای بجا می‌ماند. او دو دستور صادر کرد یکی آنکه ناودان‌های منازل برچیده شود و دوم هم اینکه گربه‌ای در شهر نماند! با بر چیده شدن ناودان‌ها سقف خانه‌ها فروریخت و با به در کردن گربه‌ها، جمعیت موش‌ها رو به فزونی نهاد و طاعون به جان مردم افتاد! با همین دو دستور به ظاهر ساده شهر آباد ری، ویران شد! واقعیت این است که امروزه هنوز «شایسته‌سالاری» از واژگی عبور نکرده! میلیارد میلیارد هزینه؛ جذب نیرو پشت نیرو و … در سازمانی که شایسته‌سالاری حاکمیت نداشته باشد هوده‌ای جز بیهودگی ندارد! اما برای تغییر چه باید کرد؟ اگر عملکرد ساختاری اشکال داشته باشد راه حل چیست؟ باید ظرف را تغییر داد یا مظروف را؟ حاکمان چین راه حل زیرکانه‌ای داشتند آنها ظرف را تغییر می‌دانند؛ به عبارت دیگر برای اینکه به کسی برنخورد، ساختار یک سازمان یا یک واحد را حذف می‌کردند! اما درست در مقابل این سیاست تدبیری دیگری هم وجود دارد؛ تغییر مظروف! یعنی به جای اینکه ساختارها را تغییر دهیم؛ متولیان آن ساختار را تعویض نماییم! بخواهیم یا نخواهیم؛ درست یا غلط؛ «روابط عمومی پل ارتباطی سازمان است»؛ باید بدان بهاء داد؛ عرصه گفتگو و انتقاد تنها از این مسیر حاصل خواهد شد. شرکت‌ها و سازمان‌ها بدون این پل ارتباطی با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم خواهند کرد. تعامل با خواهش‌ها و خواسته‌های مردم و کارکنان؛ اخذ بازخورد از مردم و کارکنان؛ مدیریت افکار عمومی و … از تخصص‌های علم روابط عمومی است. شاید در ابتدا حذف آن راحت باشد ولی کار بدین سادگی‌ها هم نیست.

احمد فرهادی: 27-2-1401

به بهانه روز روابط عمومی و ارتباطات